W miarę jak technologia blockchain osiąga swoje 10. urodziny, wielu CPA i księgowych wciąż zadaje sobie pytanie, w jaki sposób ta przełomowa technologia wpłynie na ich praktykę i klientów.
Myślę, że najlepszym miejscem do rozpoczęcia jest zrozumienie "inteligentnego kontraktu", stosunkowo starszej koncepcji, która zyskuje na popularności dzięki blockchainowi. Inteligentne kontrakty narodziły się w połowie lat 90-tych XX wieku wraz z pojawieniem się możliwości kupowania i sprzedawania przedmiotów w Internecie. Nick Szabo, informatyk i kryptograf, stworzył inteligentne kontrakty w celu ewolucji prawa umów w nowej erze handlu elektronicznego.
Szabo wyobraził sobie umowy przekształcone w kod komputerowy, który mógłby być utrzymywany, monitorowany i wykonywany przez sieci, w których się znajdowały. Brakującym elementem tych zautomatyzowanych umów był oczywiście blockchain.
Czym inteligentne kontrakty różnią się od tradycyjnych umów?
Standardowa umowa określa warunki stosunku umownego, podczas gdy inteligentna umowa nie tylko definiuje zasady i kary umowy, ale także egzekwuje warunki. Powszechna analogia inteligentnych kontraktów obejmuje porównanie ich technologii do automatu sprzedającego.
Zamiast iść do pośrednika, dać mu pieniądze i czekać na swój produkt, wkładasz pieniądze do automatu - lub do sieci blockchain - a własność produktu jest automatycznie powiązana z twoim kontem na tym blockchainie.
Oto szerszy przykład: Rozważmy globalnego przewoźnika towarowego, którego nazwiemy przewoźnikiem A, który odbiera przesyłkę czerwonego wina z winnicy w Argentynie. Nazwijmy tę winnicę Dostawcą A. Przewoźnik A gwarantuje Dostawcy A, że jego przesyłka kierowana do portu w Houston w USA będzie miała kontrolowaną temperaturę na całej trasie.
W rzeczywistości ta dwójka zawarła inteligentną umowę, zgodnie z którą odczyty temperatury będą zbierane co trzy godziny z czujników wewnątrz kontenera, a jeśli dwa kolejne odczyty wykroczą poza dopuszczalny zakres od 45 do 70 stopni Fahrenheita, przewoźnik A zapłaci dostawcy A karę w wysokości 300 USD, z dodatkową karą w wysokości 300 USD za każdy kolejny odczyt poza uzgodnionym zakresem.
Gdy kontener transportowy przemieszcza się przez prawie 7800 mil morskich z Buenos Aires do Teksasu, czujniki temperatury wewnątrz kontenera automatycznie zbierają odczyty co trzy godziny, zgodnie z projektem i zgłaszają temperaturę wewnętrzną do systemu śledzenia, który rejestruje odczyty w swoim łańcuchu bloków. Po przybyciu do Houston system śledzenia uruchamia inteligentny kontrakt, który przegląda wszystkie odczyty temperatury dla przesyłki.
Jeśli wino pozostało w dopuszczalnych temperaturach, inteligentny kontrakt nie podejmuje żadnych dalszych działań. Jeśli jednak inteligentny kontrakt stwierdzi, że przesyłka wykracza poza uzgodnione parametry, wykonuje automatyczną płatność z konta przewoźnika A na konto dostawcy A.
Proces ten brzmi podobnie do tego, jak działałaby standardowa umowa między przewoźnikiem a dostawcą bez technologii blockchain, więc jaki jest wpływ blockchain w odniesieniu do inteligentnych kontraktów? Oto pięć największych korzyści:
1. Suwerenność
Prawnicy nadal będą odgrywać rolę w negocjacjach umów, być może mniejszą niż w przeszłości, ale dzięki inteligentnym kontraktom nie ma potrzeby korzystania z usług brokera, prawnika lub innych pośredników podczas realizacji stosunku umownego. Eliminuje to również możliwość manipulacji przez osoby trzecie, ponieważ wykonanie jest zautomatyzowane przez sieć.
2. Dokładność
Oprócz wyeliminowania celowych manipulacji, zautomatyzowana realizacja inteligentnych kontraktów eliminuje wpływ możliwych błędów ludzkich podczas ręcznego wypełniania i przetwarzania wielu formularzy i innej dokumentacji.
3. Zaufanie
Zaszyfrowana i niezmienna natura technologii blockchain zapewnia, że umowa i szczegóły transakcji są zaszyfrowane i nie mogą zostać zmienione po fakcie. Wszystkie istotne strony mają dostęp do potrzebnych im danych we wspólnej księdze, mając pewność, że nie zostały one zmanipulowane. W rezultacie utrata lub zagubienie dokumentacji jest niemożliwe.
4. Odporność
Jeśli kiedykolwiek zgubiłeś portfel, zwykle pojawia się panika. Musisz znaleźć dokumenty potwierdzające twoją tożsamość i miejsce zamieszkania, aby zastąpić wydany przez rząd dowód tożsamości. Dzięki zastępczemu identyfikatorowi możesz udowodnić własność lub prawo do swoich aktywów. Inteligentne kontrakty, które wiążą własność aktywów w łańcuchu bloków, zapewniają odporność właściwą dla systemów rozproszonych rejestrów.
5. Szybkość
Ręczne przetwarzanie tradycyjnych umów wymaga dużej ilości czasu, papierkowej roboty i komunikacji w obie strony, nie wspominając o wyzwaniu prowadzenia działalności w godzinach pracy, chociaż operacje mogą obejmować wiele stref czasowych. Zadania kontraktowe zautomatyzowane przez kod komputerowy inteligentnych kontraktów skracają czas wymagany do realizacji umów kontraktowych.
Wyzwania związane z inteligentnymi kontraktami
Poza oczywistymi wyzwaniami związanymi z inteligentnymi kontraktami, w tym błędami w kodzie, które mogą skutkować niezamierzonymi konsekwencjami i lukami w zabezpieczeniach wykorzystywanymi przez nieuczciwe strony, kodowanie każdego możliwego wyniku transakcji biznesowej może być przedsięwzięciem prawie niemożliwym, ponieważ niektóre wyniki mogą być nieznane.
Podobnie, niektóre tradycyjne umowy są zaprojektowane z celową elastycznością, pozwalając na ludzką interakcję lub osąd podczas wykonywania umowy. Elastyczność jest trudna do zautomatyzowania, więc umowy te mogą być słabymi kandydatami do inteligentnych kontraktów.
Zdarzenia poza łańcuchem mogą być trudne do zaplanowania i trudne do zaprogramowania w inteligentnym kontrakcie. Przykładowo, umowa wynajmu mieszkania wakacyjnego przy plaży może być ustawiona na samowykonanie w oparciu o datę i godzinę umowy wynajmu.
Ale co, jeśli klęska żywiołowa poważnie uszkodzi nieruchomość? Nie nadaje się ona już do zamieszkania, ale inteligentny kontrakt wykonuje przeniesienie opłaty za wynajem z najemcy na właściciela nieruchomości.
Podobnie jak w przypadku innych aplikacji blockchain, brak standardów definiujących najlepsze praktyki w zakresie opracowywania inteligentnych kontraktów jest jednym z największych wyzwań stojących przed tą technologią. Nadzór nie istnieje ani na poziomie globalnym, ani bardziej lokalnym, a wiele debat dotyczy tego, w jaki sposób i czy rządy powinny być odpowiedzialne za regulowanie takich umów. Ponadto, nie istnieją obecnie standardy arbitrażowe w zakresie obsługi sporów dotyczących inteligentnych kontraktów.
Jeszcze jedno wyzwanie: brak wytycznych dotyczących tego, gdzie transakcje zawierane w ramach inteligentnych kontraktów trafiają do bilansu. Czy inteligentne kontrakty są fakturami? Czy transakcje smart kontraktów, które automatycznie wymieniają kryptoaktywa na blockchainach, powinny być uwzględniane w zobowiązaniach i należnościach, czy też mogą to być rachunki powiernicze?
Idąc naprzód - możliwości dla księgowych
Badanie Global Blockchain Survey 2018 przeprowadzone przez PwC pokazuje, że 84 procent ankietowanych firm rozpoczęło swoją przygodę z blockchainem; 57 procent ma projekty w fazie rozwoju lub produkcji. Podczas gdy usługi finansowe są wiodącą branżą w zakresie zastosowań blockchain, postępy są czynione w produkcji, łańcuchu dostaw i opiece zdrowotnej.
Walmart, Costco i Tyson Foods nawiązały współpracę z IBM, tworząc największy globalny projekt współpracy w zakresie łańcucha dostaw żywności. Grupa przewiduje, że inteligentne kontrakty będą narzędziem do automatyzacji zarządzania łańcuchami dostaw żywności, a także narzędziem ułatwiającym relacje handlowe między różnymi uczestnikami systemu.
Firmy różnej wielkości zwracają szczególną uwagę na wspólną wartość swoich rozwiązań blockchain, zapewniając korzyści wszystkim uczestnikom łańcucha dostaw, od rolników po detalistów. Firmy te obecnie wykorzystują swoje firmy księgowe do świadczenia usług doradztwa biznesowego wykraczających poza tradycyjną ofertę zgodności.
W miarę jak wdrażanie technologii blockchain wywołuje zakłócenia w całym łańcuchu dostaw, firmy, które specjalizują się w technologii blockchain i inteligentnych kontraktach, będą teraz miały okazję poprowadzić tych klientów. Ponadto dyskusja na temat blockchain w księgowości publicznej zazwyczaj obejmuje wpływ tej technologii na audyt.
W szczególności, nieodłączna przejrzystość blockchain zapewnia wgląd w obie strony transakcji dla wszystkich uczestników i, potencjalnie, organów regulacyjnych. Weryfikacja transakcji odbywa się przed ich dodaniem do niezmiennej księgi, więc blockchain wydaje się być w stanie zautomatyzować część audytu.
Inteligentne kontrakty stanowią szansę dla audytorów. Obecnie audyt inteligentnych kontraktów koncentruje się na dokładności i bezpieczeństwie kodu kontraktu. Ekspert techniczny bada kod w celu zidentyfikowania błędów lub luk w zabezpieczeniach, ostatecznie potwierdzając, że kod działa zgodnie z przeznaczeniem. Ten rodzaj audytu jest niezbędny do zapewnienia prawidłowej funkcjonalności inteligentnego kontraktu.
Techniczny audyt kodu nie gwarantuje jednak, że inteligentny kontrakt prawidłowo stosuje logikę biznesową istotną dla branż uczestników. Niezależne poświadczenie funkcjonalności inteligentnego kontraktu daje klientowi pewność, że blockchain stanie się częścią naszego krajobrazu biznesowego.
Przemyślenia końcowe
Technologia blockchain przeszła długą drogę w ciągu zaledwie 10 lat. Choć przed technologią wciąż stoją wyzwania, zainteresowanie nią i inwestycje wciąż rosną.
Technologia ta ewoluowała od rozproszonego rejestru zaprojektowanego do śledzenia transakcji Bitcoin do platformy, na której budowane są nowe narzędzia przejrzystości i automatyzacji. Ponieważ klienci polegają na księgowych jako zaufanych doradcach biznesowych, mamy obowiązek edukować i przygotowywać się na te nowe instrumenty zakłóceń blockchain.
